Volgens een recent rapport van Bruegel moet de defensie van de Europese Unie jaarlijks €250 billion investeren om Rusland af te schrikken zonder Amerikaanse steun. Het rapport, gepubliceerd op 21 februari 2025, stelt dat alleen een collectieve aanpak de kans op een Russische aanval kan terugbrengen van 30 % naar 10 %.
Achtergrond van de Europese defensie-uitgaven
De Europese defensie‑budgetten zijn sinds de annexatie van de Krim in 2014 gestaag gestegen. In 2025 wordt door de European Defense Agency (EDA) een recordinvestering van €381 billion verwacht, een stijging ten opzichte van €343 billion in 2024. Kaja Kallas, voorzitter van de EDA en Hoge Vertegenwoordiger van de EU voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, benadrukte dat “de EU vastberaden is om defensie‑bestedingen op een hoog niveau te houden”.
Deze groei is een direct gevolg van de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022, die de veiligheidsdreiging in Europa dramatisch heeft verhoogd. De meeste EU‑lidstaten hebben zich gecommitteerd aan een target van 5 % van het BBP voor uitgaven op veiligheid, waarvan 3,5 % specifiek naar militaire uitgaven moet gaan.
Wat de Bruegel‑analyse echt betekent
Bruegel berekent dat een gezamenlijke jaarlijkse investering van €250 billion nodig is om:
- De productie van geavanceerde lucht- en ruimtevaartuigen op te schalen;
- Een voorraad van 2 miljoen extra munitie‑eenheden te waarborgen;
- De capaciteit van raket‑en luchtverdedigingssystemen te verdubbelen;
- Het aantal inzetbare soldaten met minstens 500.000 te verhogen.
Jens Franssen, defensie‑expert bij VRT NWS, stelt: “Er moet inderdaad dringend meer geïnvesteerd worden in de Europese defensie‑industrie, maar de VS zal Europa nooit volledig in de steek laten.” Zijn opmerking is een herinnering aan de blijvende Amerikaanse defensieve garantie, ondanks de onvoorspelbare politieke koers van president Donald Trump.
Donald Trump, die in 2025 opnieuw de Amerikaanse presidentsverkiezingen won, dringt erop aan dat NAVO‑landen hun defensiebudget verhogen van 2 % naar 5 % van hun BBP. Volgens hem zou dit “de enige manier zijn om de Europese veiligheid te verzekeren”.
Reacties van politieke leiders
Voor de komende NATO‑top in Den HaagDen Haag (24‑25 juni 2025) staat het debat over een nieuwe defensie‑norm centraal. NATO‑secretaris‑generaal Mark Rutte heeft voorgesteld om 3,5 % van het BBP te reserveren voor ‘hard defence’ en 1,5 % voor infrastructuur en cyberbeveiliging.
Minister Brekelmans (Defensie) gaf aan dat dit “onmiddellijk nodig is om onze weerbaarheid te behouden”. In een recent televisie‑optreden op ‘Nieuwsuur’ bevestigde voormalig NATO‑militair‑commissaris Rob Bauer dat de Russische dreiging “de verhoging van defensie‑bestedingen rechtvaardigt”.
Gevolgen voor de Europese economie
De defensie‑hype heeft al geleid tot een stijgende beurskoers voor lucht‑ en defensie‑aandelen in de EU. Portfolio‑manager Rouffiac van Robeco Investment Solutions verwacht dat de geplande €800 billion herbewapenings‑plan, overeengekomen in Brussel in begin 2025, “een enorme impuls geeft aan de economische groei, door miljoenen banen te creëren en de industriële capaciteit te benutten”.
Critici wijzen echter op een potentiële onevenwichtigheid: volgens het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) bedroeg het Russische defensiebudget in 2024 $149 billion, terwijl de EU‑uitgaven 3,3 keer zo hoog liggen. Sommige analisten vragen zich af of een verdere verhoging tot 5 % van het BBP meer dient voor de Amerikaanse defensie‑industrie dan voor de eigen veiligheid van Europa.
Vooruitzicht: het NATO‑top in Den Haag
De komende dagen zal de NATO‑top in Den Haag de koers bepalen. Belangrijke vragen die zich stellen:
- Zal de EU een gemeenschappelijk defensie‑fonds opzetten om de €250 billion‑doelstelling te realiseren?
- Hoe zal de verdeling tussen traditionele apparatuur en nieuwe domeinen zoals cyber en ruimte eruit zien?
- Wordt er een toezegging van de VS afgegeven om de Europese defensie‑capaciteit te blijven ondersteunen?
Wat de uitkomst ook wordt, het is duidelijk dat Europa zich in een nieuw strategisch tijdperk bevindt, waarin samenwerking cruciaal is om de veiligheid van haar burgers te waarborgen.
Veelgestelde vragen
Hoe beïnvloedt het voorgestelde €250 billion-budget de Nederlandse defensie?
Nederland zou een groter deel van zijn BBP moeten toewijzen aan militaire uitgaven, wat leidt tot hogere procuratie‑kosten voor vliegtuigen, pantserwagens en cyber‑infrastructuur. Tegelijkertijd kan deelname aan een EU‑breed fonds de individuele lasten spreiden en gezamenlijke inkoopvoordelen opleveren.
Wat is de rol van de Verenigde Staten in dit Europese defensie‑plan?
President Donald Trump heeft duidelijk gemaakt dat hij een grotere financiële bijdrage van NAVO‑leden eist. Desondanks blijft de VS de grootste militaire macht in de alliantie, waardoor haar steun – zowel technologisch als logistiek – onmisbaar blijft, zelfs als de EU meer eigen middelen mobiliseert.
Hoe realistisch is het om de defensie-uitgaven tot 5 % van het BBP te brengen?
Voor veel lidstaten blijft 5 % een ambitieus doel. Een combinatie van economische groei, gerichte belastingmaatregelen en een Europees defensie‑fonds zou echter kunnen helpen om de kloof te overbruggen, vooral als de druk van de NAVO en de publieke opinie aanhoudt.
Wat betekent de stijgende defensie‑uitgaven voor de EU‑economie?
De groei kan leiden tot meer werkgelegenheid in high‑tech sectoren, een toename van investeringen in onderzoek en ontwikkeling, en een sterkere industriële basis. Aan de andere kant kan een te agressieve uitgavenpolitiek de overheidsfinanciën onder druk zetten en leiden tot hogere belastingen.
Wat zijn de alternatieven voor een militaire opbouw naast traditionele uitgaven?
Cyber‑veiligheid, inlichtingen‑deling en hybride oorlogsvoering krijgen steeds meer aandacht. Investeren in digitale defensie‑capaciteiten kan de noodzaak voor grootschalige conventionele uitgaven deels compenseren.
